Dünyadan Haberler
Moderator
ABD Başkanı Trump, İsrail-İran savaşının 10’uncu gününde İran’daki üç nükleer tesise saldırı düzenlediklerini açıkladı. Peki, bu tesisler hakkında neler biliniyor?
İsrail’in İran’a saldırılarıyla başlayan savaş, ABD’nin İran’daki 3 nükleer tesise düzenlediği hava saldırılarıyla tırmanarak devam ediyor. Peki, ABD’nin vurduğunu açıkladığı, Fordo, İsfahan ve Natanz nükleer tesisleri hakkında neler biliniyor?
CNN International’ın haberine göre, İran’ın başkenti Tahran’ın yaklaşık 250 kilometre güneyinde yer alan Natanz nükleer kompleksi, İran’ın en geniş uranyum zenginleştirme tesisi olarak kabul ediliyor. Analistler, bu tesisin uranyumu nükleer yakıta dönüştüren kilit bir teknoloji olan uranyum zenginleştirme için santrifüjlerin geliştirilmesi ve bir araya getirilmesi için kullanıldığını söylüyor. Natanz’da yer üstünde altı bina, yer altında ise üç yapı bulunuyor. Kâr amacı gütmeyen Nükleer Tehdit İnisiyatifi’ne (NTI) göre, yer altındaki üç yapıdan ikisinde 50 bin santrifüj yer alıyor.
Uydu görüntüleri ve analizlere göre, İsrail, İran’a yönelik ilk saldırısında bu alanı hedef almıştı. Natanz’ın Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi’nin yer üstündeki kısımlarının zarar gördüğü ifade edilmişti. Söz konusu tesis 2003 yılından bu yana faaliyette. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) değerlendirmesine göre, İran burada yüzde 60’a kadar uranyum zenginleştiriyordu. Uranyum yüzde 90 oranında zenginleştirildiğinde, bunun silah yapımı için yeterli olduğu ifade ediliyor. O dönemde CNN’e konuşan iki ABD’li yetkili, daha önce yapılan saldırılarda santrifüjlerin yer aldığı daha düşük düzeylerde elektriğin kesildiğini söylemişti.
Fordo nükleer tesisi aynı zamanda İran’ın “nükleer kalbi” olarak biliniyor. İran’ın Kum kentinin yakınlarında yer alan ve dağlık bir bölgede, yer altında bulunan bu gizli ve yüksek korumalı tesisin tam boyutu ve doğası henüz tam olarak bilinmiyor. Fordo’daki ana salonların yerin 80 ile 90 metre altında olduğu tahmin ediliyor. Bu sebeple bu tesisin hava saldırılarıyla imha edilmesinin çok zor olduğu değerlendiriliyor. ABD ise hava saldırısı ile bu kadar derine ulaşabilecek bombalara sahip tek ülke olarak öne çıkıyor. ABD’nin saldırılarının öncesinde ABD’nin sığınak delen bombalarının Fordo’daki tesise ulaşabilecek tek mühimmat olduğu belirtiliyordu. Buna göre, ABD’de bulunan GBU-57 A/B bombası, yerin derinliklerinde bulunan ve güçlendirilmiş sığınak ve tünelleri vurmak için tasarlanmış hassas güdümlü bir bomba.
AP haber ajansının aktardığına göre, Fordo’daki nükleer tesis, başkent Tahran’ın yaklaşık 100 kilometre güneybatısında yer alıyor. Burada da santrifüj kaskadları olsa da Natanz’dakiler kadar büyük olmadıkları düşünülüyor. UAEA’ya göre, Fordo’daki tesisin inşaatı en az 2007 yılında başladı. İran, UAEA’yı tesisin varlığından 2009 yılında, ABD ve Batı ülkelerinin istihbarat kuruluşlarının tesisin varlığı konusunda bilgi sahibi olmasının ardından haberdar etti. Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü (ISIS) isimli kuruluşun iddiasına göre, İran, halihazırda elinde olduğu söylenen yüzde 60 zenginleştirilmiş uranyumu, Fordo Yakıt Zenginleştirme Tesisi’nde üç hafta içinde 233 kilogramlık silah düzeyinde uranyuma dönüştürebilirdi. UAEA’ya ve uzmanlara göre, Fordo’da uranyumun zenginleştirilmesini yüzde 60’a kadar yükselten İran’ın bu tesiste 2 bin 700 santrifüjü bulunuyor.
Son olarak, İran’ın iç kesimlerinde yer alan ve Tahran’a yaklaşık 350 kilometre mesafede yer alan İsfahan, İran’ın en büyük nükleer araştırma kompleksine ev sahipliği yapıyor. NTI’ye göre, Çin’in desteğiyle inşa edilen tesis, 1984 yılında açıldı. NTI’nin değerlendirmesine göre, İsfahan’da 3 bin bilim insanı çalışıyor ve buranın İran’ın nükleer programının “merkezi olduğundan şüpheleniliyor”. NTI, İsfahan’da Çin tarafından sağlanan üç küçük araştırma reaktörünün olduğunu, bunun yanı sıra bir “dönüştürme tesisi, yakıt üretim tesisi, zirkonyum kaplama tesisi ile diğer tesis ve laboratuvarların” olduğunu belirtti. İsrail, 10 gündür devam eden saldırılarında aralarında uranyum dönüştürme tesisinin de olduğu binaları vurduğunu açıklamış, UAEA, bölgede radyasyonun arttığına dair bir emare olmadığını bildirmişti.