Dünyadan Haberler
Moderator
MİLLİYET.COM.TR / Bir casusun ölümü, etrafını saran gizlilik nedeniyle nadiren haber değeri taşır. Ancak 2024’ün Eylül ayında Norveç sularında ölü bulunan ve Moskova adına casusluk yaptığı şüphesiyle gündeme gelen beyaz bir beluga balinası, kısa sürede kamuoyunun dikkatini çekti.
İSTİHBARATIN GİZLİ YÜZÜ
Tarih boyunca devletler, doğadaki varlıkları dahi casusluk amacıyla kullandı.
Norveççe "balina" anlamına gelen hval kelimesi ile Rusya Devlet Başkanı’nın adından esinlenilerek "Hvaldimir" adı verilen balina da onlardan biriydi. Norveç Balıkçılık Direktörlüğü tarafından resmi otopsi dahi yapıldı.
Ankara’da şifre: Stratejik sabır
Hvaldimir, 2019 yılında casus olduğunun ortaya çıkmasının ardından, istihbarat servisleri tarafından kullanılan uzun hayvanlar zincirinin son halkalarından biri olarak değerlendiriliyor. Bunlar arasında, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla sona eren, deniz memelilerini casus ve suikastçı olarak eğitmeyi amaçlayan Sovyet programı da bulunuyordu.
The Conversation sitesinden edinilen bilgilere göre ABD de 1960’lı yıllara kadar uzanan benzer deneyler yürüttü. CIA’in hayvanları casuslukta kullanmaya yönelik en sıra dışı girişimlerinden biri, "Operation Acoustic Kitty" adıyla bilinen projeydi. Bu kapsamda bir kedinin vücuduna mikrofon ve anten yerleştirilerek gizli konuşmaların dinlenmesi hedeflenmişti. Ancak deneme sırasında kedi kontrolden çıkarak bir taksinin çarpması sonucu ölünce program hızla rafa kaldırıldı.
CASUS GÜVERCİNLERİN TARİHİ
Hayvanların daha başarılı kullanıldığı örneklerden biri ise casus güvercinler oldu. Küçük kameralarla donatılan güvercinler, şüphe çekmeden kısıtlı alanlara girerek fotoğraf çekebiliyor ve güçlü yön bulma yetenekleri sayesinde üslerine geri dönebiliyordu. Soğuk Savaş döneminde CIA için oldukça başarılı olan bu program, kökenini İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere’nin yürüttüğü benzer çalışmalardan aldı.
Zamanla teknoloji, hayvanların gizliliğinden yararlanırken öngörülemezliklerini ortadan kaldırmayı amaçlayan yeni imkanlar sundu. "Project Aquiline", kuş benzeri bir insansız hava aracı geliştirmeyi hedeflerken, 1970’lerde geliştirilen "insectothopter" ise böcek boyutlarında bir keşif aracıydı. Bu projeler tam anlamıyla operasyonel hale gelmese de günümüz dronlarının öncülleri olarak kabul ediliyor.
1990’lara gelindiğinde, CIA’in “Charlie” adlı robot yayın balığı, Hvaldimir gibi hayvanlardan daha etkili ve daha az savunmasız olan sualtı insansız araçlarının bir örneği olarak öne çıktı.
PATLAYICI DOLU FARELER
Casusluk yöntemlerinin başarısı her zaman doğrudan sonuçlarla ölçülmedi.
İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere’nin, patlayıcılarla doldurulmuş ölü fareleri Alman fabrikalarının kazan dairelerine sokma planı, yaklaşık 100 fareden oluşan ilk sevkiyatın Almanlar tarafından ele geçirilmesiyle başarısız oldu.
Ancak planın ortaya çıkması, Alman tarafında büyük bir paranoyaya yol açarak beklenenden daha fazla etki yarattı.
Hayvanların yanı sıra, cansız nesneler kılığına sokulan cihazlar da zaman zaman istihbarat servislerini zor durumda bıraktı.
MI6’in Moskova’daki bir operasyonunda, bilgi aktarımı için bakanlık yakınındaki bir parka yerleştirilen sahte kaya, parkta yoğunlaşan şüpheli hareketler nedeniyle fark edildi. 2006 yılında açığa çıkan bu olay, İngiltere’de "James Bond’dan çok Johnny English’i andırıyor" şeklinde alaycı başlıklara konu oldu.
Buna karşılık, istihbarat tarihindeki en başarılı örneklerden bazıları insan yaratıcılığına dayanıyor. 1985’te, Batı’nın en değerli çifte ajanlarından Oleg Gordievski’nin Sovyetler Birliği’nden gizlice çıkarılması buna örnek gösteriliyor.
BİR PAKET CİPSİN ROLÜ
Habere göreiki İngiliz diplomat ve eşlerinin yürüttüğü operasyonda, Gordievski üç Sovyet ve iki Finlandiya kontrol noktasından geçirilmek zorundaydı. İlk kontrol noktasında yaklaşan arama köpeği, verilen peynirli-soğanlı bir cipsle oyalandı. Daha sonra başka bir köpek aracın bagajını koklarken, diplomat eşlerinden biri 18 aylık bebeğinin altını bagaj üzerinde değiştirerek köpek ve bakıcısının dikkatini dağıttı.
Bu yöntemler önceden planlanmamıştı; ancak düşmanca ortamlarda çalışmaya alışkın kişilerin anlık ve cesur doğaçlamaları olarak başarıya ulaştı.